Hiện trạng di tích Quốc Tử Giám triều Nguyễn sau khi di dời hàng chục nghìn hiện vật
(Tổ Quốc) - Sau khi di dời hàng chục nghìn hiện vật của Bảo tàng Lịch sử tỉnh Thừa Thiên Huế ra khỏi Quốc Tử Giám triều Nguyễn, di tích này sẽ được giao cho Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế quản lý để phát huy giá trị di sản.
Di tích Quốc Tử Giám dưới triều Nguyễn nằm ở đường 23 Tháng 8 (TP Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế). Đây là di tích trường đại học duy nhất thời Nguyễn còn tồn tại ở Việt Nam và là một di tích lịch sử, văn hóa có giá trị cao.
Trước đây, Quốc Tử Giám được vua Gia Long xây dựng tại địa phận làng An Ninh Thượng (nay là địa chỉ Văn Võ Miếu). Lúc đầu trường ốc còn đơn giản, qua thời Vua Minh Mạng, người đi học ngày càng đông, quy mô của trường được mở rộng. Vì trường ở hơi xa kinh thành, nên năm 1908, triều đình cho dời về gần bên trái Đại Nội như hiện nay.
Quốc Tử Giám nằm trên một thửa đất khá rộng, mỗi bề trên dưới 200m. Mặt bằng kiến trúc chia làm hai khu vực (cách nhau bằng đường Lê Trực hiện nay). Giữa khu vực chính (ở trước) là Di Luân Đường. Giữa khu vực phụ phía sau là Tân Thơ viện (thư viện của trường).
Đối tượng được theo học ở Quốc Tử Giám bao gồm: Tôn sinh (con em trong Hoàng tộc), Ấm sinh (con các đại thần trong triều), học sinh (các thanh niên thông minh tuấn tú trong cả nước), các tú tài, cử nhân đã đỗ kỳ thi Hương ở các tỉnh.
Quốc Tử Giám là một cơ quan giáo dục cấp Nhà nước được tổ chức tương đối có kỷ cương với những công trình kiến trúc bề thế mang giá trị nghệ thuật cao. Đây là một di tích lịch sử, văn hóa rất quý, cần được tôn tạo, bảo dưỡng.
Hình tượng các con giống trang trí tại di tích Quốc Tử Giám.
Quốc Tử Giám cùng với hệ thống di tích cung đình triều Nguyễn đã được ghi tên vào danh mục di sản thế giới của UNESCO từ năm 1993. Di tích này cũng được xếp hạng là di tích cấp quốc gia theo Quyết định số 99/2004/QĐ-BVHTT ngày 15/12/2004 của Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ VHTTDL).
Hơn 40 năm qua, phần trước của Quốc Tử Giám triều Nguyễn được Bảo tàng Lịch sử Thừa Thiên Huế "mượn tạm" làm trụ sở và nơi trưng bày, lưu trữ hơn 32.000 hiện vật.
Tháng 8/2022, một vụ hỏa hoạn từng xảy ra tại dãy nhà bên phải Di Luân Đường, nơi trưng bày các hiện vật thời kháng chiến chống thực dân Pháp. Tuy không gây nhiều thiệt hại về hiện vật nhưng vụ hỏa hoạn khiến công trình bị hư hỏng khá nặng.
Đầu tháng 11/2024, nhiều hiện vật các loại, trong đó có các Bảo vật Quốc gia tại Bảo tàng Lịch sử tỉnh Thừa Thiên Huế đã được di chuyển về địa điểm mới số 268 Điện Biên Phủ (TP Huế) để trả lại không gian cho Di tích Quốc Tử Giám sau hàng chục năm "mượn tạm" để làm trụ sở.
Lãnh đạo Bảo tàng Lịch sử tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết, đến nay, công tác di dời các hiện vật ra khỏi di tích Quốc Tử Giám đã hoàn thành. Đơn vị sẽ có buổi làm việc, bàn giao di tích Quốc Tử Giám lại cho Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế quản lý để phát huy giá trị di sản.